Waarom dit een veelgestelde vraag is
Veel mensen twijfelen regelmatig over de spelling van werkwoorden die eindigen op -d of -t. Een klassieker is de twijfel tussen 'betaalt' en 'betaald'. Het verschil lijkt klein, maar heeft alles te maken met grammatica. Toch wordt het vaak fout geschreven in e-mails, sollicitatiebrieven en zelfs op officiële websites. In dit artikel leggen wij het verschil tussen deze twee vormen duidelijk voor je uit, zodat je voortaan goed beslagen ten ijs komt in zowel geschreven als gesproken taal.
Wanneer schrijf je 'betaalt'?
De tegenwoordige tijd van het werkwoord
'Betaalt' is de vervoeging van het werkwoord 'betalen' in de tegenwoordige tijd. Je gebruikt 'betaalt' meestal in zinnen waarbij er sprake is van de derde persoon enkelvoud in het heden. Denk bijvoorbeeld aan: "Hij betaalt het bedrag contant." In dit geval is het onderwerp van de zin 'hij', en dat vraagt om een werkwoordsvorm die eindigt op -t.
Andere voorbeelden met 'betaalt'
Een paar voorbeelden om het duidelijker te maken: "Zij betaalt altijd op tijd." of "De klant betaalt via iDEAL." In al deze gevallen is er een onderwerp waar een derde persoon enkelvoud bij hoort, en dus eindigt het werkwoord op een -t.
Wanneer gebruik je 'betaald'?
Het voltooid deelwoord
'Betaald' is het voltooid deelwoord van het werkwoord 'betalen'. Je gebruikt deze vorm altijd in combinatie met hulpmiddelen zoals 'hebben' of 'zijn'. Bijvoorbeeld: "Ik heb de rekening betaald." In dit geval is 'heb betaald' een combinatie van een hulpwerkwoord en een voltooid deelwoord.
Andere contexten waarin 'betaald' wordt gebruikt
Daarnaast komt 'betaald' ook voor in andere grammaticale constructies, zoals de lijdende vorm. Bijvoorbeeld: "De factuur wordt morgen betaald." Ook hier gaat het weer om een combinatie met een hulpwerkwoord.
De regel van 't kofschip
Voor het bepalen of een voltooid deelwoord op een d of een t eindigt, gebruiken we in het Nederlands vaak het ezelsbruggetje 't kofschip of 't fokschaap. Aangezien het werkwoord 'betalen' niet eindigt op een van de medeklinkers uit dit ezelsbruggetje (t, k, f, s, ch, of p), krijgt het voltooid deelwoord een -d aan het eind.
Hoe kun je het jezelf makkelijker maken?
Vraag jezelf altijd af of je de zin in de tegenwoordige of de verleden tijd zegt. Als het om iets gaat wat nu gebeurt en het onderwerp is 'jij', 'hij', 'zij' of een andere derde persoon enkelvoud, dan gebruik je 'betaalt'. Heb je het over iets wat al gebeurd is en gebruik je een hulpwerkwoord? Dan kies je voor 'betaald'. Simpele controlevragen zoals "Kan ik er ‘ik heb’ voor zetten?" helpen je vaak al een heel eind op weg.
Veelgemaakte fouten
De meest gemaakte fout is het verwarren van deze twee vormen in formele schrijfsituaties. Veel mensen schrijven 'betaalt' wanneer het eigenlijk 'betaald' moet zijn, vooral in e-mails. Dit kan onprofessioneel overkomen, zeker in communicatie met bedrijven of klanten. Neem dus altijd even de tijd om je zin goed te lezen en bedenk welk werkwoordsvorm je nodig hebt.
Tot slot
Hoewel 'betaalt' en 'betaald' erg op elkaar lijken, betekenen ze iets anders en worden ze in verschillende contexten gebruikt. Door goed op te letten op de werkwoordstijd en het onderwerp van de zin kun je veel fouten voorkomen. Het is niet moeilijk, maar je moet de regels wel goed kennen. Nu je het verschil weet, is er geen excuus meer om deze fout nog te maken. Dus: jij betaalt goed op te letten, zodat je voortaan altijd correct schrijft dat je hebt betaald!
